Dokładnie to „Podwrażliwość i nadwrażliwość sensoryczna a poszukiwanie wrażeń sensorycznych”, bo tak powinien brzmieć pełny tytuł niniejszego artykułu. Przedstawimy bowiem czym się one charakteryzują, co może pomóc przy wstępnej obserwacji dziecka.
Podwrażliwość sensoryczna
Dzieci podwrażliwe sensorycznie zbyt słabo reagują na bodźce, co wiąże się również z problemami z percepcją lub z różnicowaniem bodźców podobnych do siebie. Mówiąc o podwrażliwości należy wyróżnić:
- podwrażliwość czucia powierzchownego – dziecko ignoruje i nie reaguje na docierające bodźce dotykowe (tak, jakby nie zauważało tych bodźców);
- podwrażliwość czucia głębokiego (propriocepcja) – dziecko ignoruje bodźce dotykowe związane z naciskiem na mięśnie, napinaniem mięśni;
- podwrażliwość przedsionkowa – dziecko ignoruje lub nie reaguje na bodźce pochodzące z ruchu i zmian położenia ciała względem grawitacji (nie reaguje na szybki ruch, nie tracą równowagi po szybkim ruchu);
- podwrażliwość słuchowa – dziecko ignoruje dźwięki płynące z otoczenia;
- podwrażliwość wzrokowa – dziecko ignoruje bodźce wzrokowe docierające z otoczenia;
- podwrażliwość węchowa – dziecko ignoruje zapachy, które docierają do niego ze środowiska, dotyczy to nawet silnych zapachów.
Nadwrażliwość sensoryczna
Dzieci nadwrażliwe sensorycznie zbyt mocno reagują na bodźce, co wiążę się z dłuższym czasem trwania reakcji niż normalnie. Taka reakcja pojawia się zazwyczaj w sytuacjach nowych dla dziecka lub podczas przechodzenia z jednej do drugiej aktywności. Wyróżniamy następujące rodzaje nadwrażliwości:
- nadwrażliwość czucia powierzchownego – dziecko charakteryzuje się wzmożoną reakcją na dotyk ( czuje dyskomfort, chce uciec z sytuacji gdy doświadcza stymulacji dotykowej);
- nadwrażliwość przedsionkowa – dziecko czuje lęk, obawę przed pozycją związaną z ruchem, do której nie są przyzwyczajone, nie lubią skakania czy zeskakiwania, gdy muszą oderwać dwie nogi od podłoża. Dziecko źle się czuje podczas gwałtownej zmiany kierunku ruchu, obracania na karuzeli, odczuwają ruch jako niedogodność;
- nadwrażliwość słuchowa – dziecko charakteryzuje się wzmożoną reakcją na dźwięki, odczuwa stres i niekiedy ból gdy docierają do niego bodźce słuchowe;
- nadwrażliwość wzrokowa – jest to wzmożona reakcja na bodźce wzrokowe ( np. słońce, światło). Dziecko odczuwa fizyczny dyskomfort i chce jak najszybciej uciec z danej sytuacji.
Poszukiwanie wrażeń sensorycznych
Dzieci poszukujące wrażeń sensorycznych to dzieci, które domagają się i poszukują określonych wrażeń sensorycznych o dużej intensywności. Dziecko takie będzie bardzo mocno angażować się w działania, które im tych wrażeń dostarczą. Do zaburzeń poszukiwania wrażeń sensorycznych należą:
- poszukiwanie dotyku – dziecko bardzo angażuje się w działania związane z silnymi wrażeniami dotykowymi;
- poszukiwanie przedsionkowe – dziecko szuka bodźców związanych z ruchem i zmianą położenia ciała w stosunku do kierunku grawitacji;
- poszukiwanie słuchowe – dziecko poszukuje działań dostarczających silnych dźwięków;
- poszukiwanie wzrokowe – dziecko poszukuje silnych bodźców wzrokowych;
- poszukiwanie węchowe – dziecko poszukuje silnych bodźców związanych z zapachami.
Polecamy też materiał źródłowy: „Integracja sensoryczna”, Zbigniew Przyrowski