Integracja sensoryczna u niemowląt, a właściwie rozpoznanie zaburzeń integracji sensorycznej w okresie niemowlęcym jest bardzo trudne, ponieważ objawy mogą być jeszcze słabo widoczne. Co najważniejsze, cały czas ulegają przemianie. Jednak z biegiem czasu, zaburzenia na tle integracji sensorycznej możemy u niemowlaków zaobserwować w percepcji, mowie, uwadze, pobudliwości, a także w umyśle.
Integracja sensoryczna u niemowląt
Półroczny niemowlak rozwija swoje mechanizmy integracji sensorycznej, aby zachować odpowiedni poziom równowagi swojego pobudzenia, tzn., aby odpowiednio modulować docierające do niego bodźce sensoryczne z otoczenia. Jeśli niemowlę wykazuje nieprawidłowe zdolności (odpowiednie do wieku) do regulacji intensywności reakcji na bodźce, możemy zaobserwować jego nieprawidłowości w zachowaniu.
Takie niemowlaki są najczęściej potocznie nazywane kapryśnymi, hałaśliwymi, płaczliwymi. Mają również problemy ze snem, jedzeniem, nieodpowiednio reagują na dotyk (są nadwrażliwe). Rodzice takich dzieci niekiedy uciekają się do różnorodnych rozwiązań, aby dziecko wyciszyć i uspokoić (np. aby dziecko usnęło, rodzic jeździ samochodem wokół osiedla lub huśta tylko w określony sposób). Albo dziecko zasypia tylko wtedy, kiedy w pokoju jest odpowiednio ciemno lub włączony jest sprzęt wydający charakterystyczny szum, np. suszarka do włosów.
Integracja sensoryczna u niemowląt i małych dzieci to nie jest kwestia wyrośnięcia
Nie należy łudzić się, że dziecko z tego wyrośnie, ponieważ najczęściej nie wyrasta. Zaburzenia integracji sensorycznej będące podstawą takich zachowań nie znikną. W wieku przedszkolnym rodzice zaobserwują np. problemy z jedzeniem (dziecko będzie jadło tylko wybrane pokarmy), problemy z zasypianiem, problemy z nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami. Dziecko będzie narzekać na określone rodzaje ubrań (będą drapać, gryźć itp.). Może mieć również problemy z umiejętnościami manipulacyjnymi. Pojawią się trudności z ubieraniem się, zapinaniem guzików, wiązaniem butów itp. Dziecko będzie poszukiwać intensywnie zabaw ruchowych (kręcenie się na karuzeli, huśtawki, zjeżdżalnie). Będzie niekiedy psuć zabawki (przez przypadek – np. zbyt mocno chwyci za drzwiczki autka), nie będzie tolerować niektórych dźwięków, czy zapachów.
Bagatelizowanie objawów ma konsekwencje w przyszłości
Jeśli zbagatelizujemy wczesne objawy SI w okresie niemowlęcym, konsekwencją będzie duże prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości problemów z nauką (np. dysleksja), koncentracją uwagi, nadpobudliwością ruchową, zachowaniami zbyt impulsywnymi, czasem też agresją i ogólnie problemów w rozwoju emocjonalnym, społecznym, ale również błędnie diagnozowane jako ADHD czy autyzm.
Klasyfikacja zaburzeń SI u niemowląt i małych dzieci
Klasyfikujemy następujące obszary w zaburzeniach SI u niemowląt i małych dzieci:
- nadwrażliwość na bodźce sensoryczne (lęk, strach lub bunt i negatywny odbiór bodźca);
- obniżona wrażliwość na bodźce;
- poszukiwanie bodźców sensorycznych
WRAŻLIWOŚĆ SENSORYCZNA – OBJAWY:
- ruch:
- dziecko nie lubi gwałtownych zmian położenia ciała
- lubi zabawy związane z gwałtownym ruchem
- nie lubi huśtania
- uwielbia huśtanie
- cieszy się, gdy jest wysoko podnoszony
- nie lubi kołysania
- nie lubi leżeć na brzuchu, plecach lub głową w dół
- nie raczkuje
- późno zaczyna chodzić
- słuch:
- lubi hałas i głośne zabawki
- nie lubi hałasu, boi się niektórych dźwięków
- jest pobudzone w głośnych miejscach
- nie przeszkadzają mu dźwięki, które przeszkadzają innym
- potrzebuje specyficznych dźwięków (np. suszarki do zasypiania)
- wzrok:
- unika kontaktu wzrokowego
- nie podąża wzrokiem za zabawką
- nie lubi intensywnego słońca i światła
- jest ożywione na słońcu
- pobudzenie w nowym miejscu
- lubi ciemność
- intensywnie wpatruje się w poruszające się przedmioty
- długo patrzy na obiekty świecące
- dotyk:
- nie lubi przytulania, głaskania
- nie lubi pluszaków
- nie bierze do buzi przedmiotów
- aspekt obudzenia
- płacze podczas kąpieli
- nie lubi przewijania
- ma odruch wymiotny w reakcji na pewne pokarmy
- lubi być bez ubrania
Źródło: Z. Przyrowski “ integracja sensoryczna, teoria, diagnoza, terapia”